134 ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ κοποιών που αποφοιτούσε, περίπου το 80-85%, άνοιγε φαρμακείο ή απασχολούνταν ως υπάλληλος σε ένα ήδη υπάρχον φαρμακείο. Δεδομένου μάλιστα της εξέλιξης της επιστήμης, τα φάρμακα που παρασκευάζει ο φαρμακοποιός πια στο εργαστήριο είναι ομολογουμένως ελάχιστα. Το βάρος δηλαδή για ένα 80-85% των αποφοίτων είναι πλέον περισσότερο προς την κατεύθυνση του φαρμακο-πωλητή και φαρμακο-συμβούλου και λιγότερο προς την κατεύθυνση του φαρμακο-ποιού. Άρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια συγκεκριμένη πραγματικότητα που αρνούνται να αντιμετωπίσουν στο βαθμό που απαιτείται τα τμήματα Φαρμακευτικής στην Ελλάδα. Έτσι ισχύει το παράδοξο: το πρόγραμμα σπουδών να εξυπηρετεί περισσότερο αυτό το 10-15% και λιγότερο ή ελάχιστα το 80-85% των αποφοίτων. Διδάσκονται δηλαδή μαθήματα χρήσιμα για την έρευνα σε επίπεδο φαρμάκων και ελάχιστα μαθήματα χρήσιμα σε επίπεδο οργάνωσης και βελτιστοποίησης της απόδοσης μιας επιχείρησης φαρμακείου. Εδώ να διευκρινίσουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν προτείνουμε να γίνουν μειώσεις σε μαθήματα θεμελιώδη για τη φαρμακευτική επιστήμη όπως π.χ. είναι η φαρμακολογία, η φαρμακευτική χημεία, η φαρμακογνωσία, η φαρμακευτική τεχνολογία, η φυσιολογία και η τοξικολογία (παρόλο που μια αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός της ύλης, ίσως σε κάποια απ’ αυτά, να είναι απαραίτητη). Ωστόσο μαθήματα που αναφέρονται π.χ. στην εξέταση εξειδικευμένων θεμάτων συνθετικής χημείας, ραδιοχημείας ή εξειδικευμένων μηχανισμών λειτουργίας φαρμάκων σε μοριακό επίπεδο, θα μπορούσαν κάλλιστα να γίνουν μαθήματα επιλογής για όποιον φοιτητή ενδιαφέρεται για τα συγκεκριμένα πεδία. Συνεπώς η γνώση αυτή πρέπει να δίδεται σε μορφή μαθημάτων επιλογής, ώστε να επιλέγει ο φοιτητής τα μαθήματα που προτιμάει να ορίσουν την πορεία του. Απαραίτητη θεωρούμε μια κατεύθυνση προς τους τομείς του μάρκετινγκ, του μάνατζμεντ και της διοίκησης επιχειρήσεων. Μαθήματα που σε κάποιες σχολές (Φαρμακευτική Αθήνας)1 υπάρχουν σε πολύ μικρή έκταση ως μαθήματα επιλογής, ενώ σε άλλες δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου (Φαρμακευτική Πάτρας)2. Παράλληλα μια άλλη κατεύθυνση θα πρέπει να είναι στο επίπεδο της συμβουλευτικής και κλινικής φαρμακευτικής, καθώς και στο επίπεδο της διδασκαλίας της επιστημονικής μεθόδου. Το τελευταίο το προτείνουμε γιατί θεωρούμε ότι παρόλο που ο προπτυχιακός έρχεται σε επαφή με πλειάδα επιστημονικών πεδίων, δεν έχει κατανοήσει την ουσία και τον τρόπο που λειτουργεί η επιστημονική έρευνα. Απόδειξη των παραπάνω, είναι δεκάδες προϊόντα που βρίσκονται σε ράφια φαρμακείων, τα οποία δεν έχουν καμία επιστημονική τεκμηρίωση (π.χ. βραχιολάκια powerbalance). Πολλοί φαρμακοποιοί (εξαιρούμε αυτούς που γνωρίζουν και τα πουλάνε συνειδητά) δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν και το κυριότερο να ελέγξουν την επιστημονική εγκυρότητα και αξιοπιστία προϊόντων, που αφελώς τα πλασάρουν ως ‘’προϊόντα επιστημονικής έρευνας’’. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που θεωρούμε ότι ξεκινάει πρωτίστως από τα αμφιθέατρα διδασκαλίας. Επίσης, η μέθοδος που θα μπορούσε να εφαρμοστεί στις Φαρμακευτικές σχολές της χώρας μας είναι αυτή με τη μορφή εικονικού φαρμακείου. Έτσι, θα ήταν πιο ελεγχόμενη η εκπαίδευση της φαρμακευτικής πρακτικής, σε σχέση με αυτήν που γίνεται στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης που ορίζει το Υπουργείο Υγείας, διότι ας μην γελιόμαστε η προθυμία για μάθηση, τόσο από τους επαγγελματίες φαρμακοποιούς, αλλά δυστυχώς και από τους φοιτητές, είναι μικρή! Οι προτάσεις μας 1. Θεωρούμε ότι σε φαρμακευτικές σχολές όπως η Αθήνα, τα μαθήματα επιλογής θα μπορούσαν να μεταβληθούν και ποσοτικά (να αυξηθούν) και ποιοτικά, μιας και τα περισσότερα ευνοούν και προσφέρουν εξειδίκευση προς την κατεύθυνση του 10-15% (σύνθεση και λειτουργία φαρμάκων σε μοριακό επίπεδο) και όχι προς την κατεύθυνση της εργασίας που ασχολούνται το 80-85% των αποφοίτων. Σε σχολές πάλι όπως η φαρμακευτική Πάτρας, υπάρχει σχεδόν παντελή έλλειψη (4 στον αριθμό) μαθημάτων επιλογής, τα οποία είναι κατ’ επίφαση επιλογής, μιας και αναλόγως τη διπλωματική που επιλέγεις, υποχρεούσαι να δώσεις ή και τα τέσσερα ή δύο συγκεκριμένα μόνο. Αυτό το σύστημα της μη ύπαρξης μαθημάτων επιλογής είναι μοναδικό, όχι μόνο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα αλλά και για τα ελληνικά, μιας και όλες σχεδόν οι σχολές PHARMACY management KAI EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ • ΤΕΥΧΟΣ 19 | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013