Κοινό κρυολόγημα και η συμβουλή  στο φαρμακείο 

Οι ιογενείς λοιμώξεις είναι παρούσες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι χειμερινοί μήνες, όμως, αποτελούν παραδοσιακά την «εποχή των ιώσεων». Η πτώση της θερμοκρασίας, ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους και τα ελλιπή μέτρα υγιεινής και προστασίας, αποτελούν τους σημαντικότερους λόγους αύξησης της συχνότητας των ιώσεων. 

Το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη και ο Covid καθώς και ο RSV (συγκυτιακός ιός) αποτελούν τους βασικούς εκπροσώπους των χειμερινών λοιμώξεων. Πρόκειται για ιογενείς λοιμώξεις που προσβάλλουν κυρίως το ανώτερο αναπνευστικό. Προκαλούνται όμως από διαφορετικούς ιούς, έχουν διαφορετική βαρύτητα συμπτωμάτων, πορεία και πιθανότητα επιπλοκών και διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση. Για τους λόγους αυτούς, η διάκριση μεταξύ τους έχει ιδιαίτερη σημασία. 

Τρόποι μετάδοσης 
Το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από ποικιλία ιών (με κυριότερο εκπρόσωπο τους ρινοϊούς) και μεταδίδονται: 

• άμεσα με σταγονίδια που εκπέμπονται από τους ασθενείς κατά την ομιλία, το βήχα και το φτέρνισμα 

• έμμεσα, με την επαφή με μολυσμένα αντικείμενα, όπως τα χέρια ασθενών, πετσέτες, ακουστικά τηλεφώνων, πληκτρολόγια, ασανσέρ και οτιδήποτε άλλο μπορεί να μολυνθεί από εκκρίσεις πασχόντων. 

Με τους ίδιους ακριβώς τρόπους μεταδίδονται και οι ιοί της γρίπης, του Covid και του RSV. 

Συμπτώματα και Επιπλοκές 
Αρχικά η γρίπη μπορεί να μοιάζει με το κοινό κρυολόγημα. Το κρυολόγημα όμως εξελίσσεται αργά, σε αντίθεση με τη γρίπη που εξελίσσεται ταχύτατα. Τα συμπτώματα και στις δύο περιπτώσεις σπάνια διαρκούν περισσότερο από μία εβδομάδα, στη γρίπη όμως είναι εντονότερα και οι ασθενείς αισθάνονται πολύ χειρότερα. 

Στην περίπτωση της γρίπης, η εμφάνιση επιπλοκών, με συχνότερη την πνευμονία και σπανιότερα βρογχίτιδα, έξαρση βρογχικού άσθματος, παραρρινοκολπίτιδα, ωτίτιδα, μυοκαρδίτιδα, εγκεφαλίτιδα, σήψη και πολυοργανική ανεπάρκεια, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της νόσου και να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή των ασθενών. Η ωτίτιδα και η παραρρινοκολπίτιδα αποτελούν τις συνηθέστερες επιπλοκές του κοινού κρυολογήματος, χωρίς ωστόσο να αποκλείονται και σοβαρότερες επιπλοκές (βρογχίτιδα, πνευμονία). 

Δύσπνοια, έντονος πόνος ή αίσθημα πίεσης στο θώρακα, έντονη ζάλη, σύγχυση, υπνηλία, ακατάσχετοι έμετοι, καθώς και επανεμφάνιση πυρετού και βήχα, έπειτα από μια αρχική περίοδο βελτίωσης, αποτελούν συμπτώματα που μπορεί να σηματοδοτούν την εμφάνιση επιπλοκών. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η άμεση εκτίμηση από ιατρό είναι απολύτως απαραίτητη. 

Ποιοι προσβάλλονται; 
Όλες οι ηλικίες μπορεί να προσβληθούν. Στην περίπτωση όμως της γρίπης υπάρχουν ομάδες ατόμων με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου και εμφάνισης επιπλοκών, όπως άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (άσθμα, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιοπάθειες), έγκυες και παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. 

Για το κοινό κρυολόγημα δεν υπάρχει ιδιαίτερη μέθοδος πρόληψης πέραν της τήρησης των απαραίτητων μέτρων υγιεινής και προστασίας, ενώ για τη γρίπη, τον Covid και τον RSV ο εμβολιασμός συχνά παρέχει ικανοποιητική κάλυψη. 

Διάγνωση 
Η διάγνωση του κοινού κρυολογήματος γίνεται κλινικά, ενώ για τη γρίπη, τον COVID και τον RSV, διατίθενται ειδικές διαγνωστικές δοκιμασίες στις οποίες υποβάλλεται ο ασθενής. 

Προσοχή στον  Πονόλαιμο: να κάνω strep τεστ ή όχι; Μερικές φορές είναι δύσκολο να διακριθεί η φαρυγγίτιδα ή η ρινοφαρυγγίτιδα από την αμυγδαλίτιδα. Όποια και αν είναι η διάγνωση, η ιογενής προέλευση είναι η πιο κοινή. Η ομάδα του φαρμακείου μπορεί να καθησυχάσει τους ασθενείς για τη θετική εξέλιξη της λοίμωξης, χωρίς αντιβιοτική θεραπεία. 

Αντίθετα  ο υψηλός πυρετός, οι διογκωμένοι και επώδυνοι λεμφαδένες και η απουσία βήχα, είναι σημάδια που υποδηλώνουν στρεπτόκοκκο, κάτι που πρέπει να επιβεβαιωθεί με ταχεία διαγνωστική εξέταση – strep test. 

Θεραπευτική αντιμετώπιση 
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος περιλαμβάνει μόνο γενικά μέτρα, ενώ στην περίπτωση της γρίπης και του covid διατίθενται ειδικά φάρμακα , τα οποία όταν χορηγηθούν έγκαιρα, μπορεί να μειώσουν τη διάρκεια της νόσου και την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών. 

Φυσικές λύσεις : Λήψη άφθονων υγρών και ανάπαυση.  

Φαρμακευτικές λύσεις 

Για την ανακούφιση από τον πονοκέφαλο ή τον πυρετό που σχετίζονται με την λοίμωξη, η παρακεταμόλη είναι το φάρμακο πρώτης γραμμής. Αντίθετα, τα ΜΣΑΦ δεν συνιστώνται ποτέ σε λοιμώδες πλαίσιο, λόγω του κινδύνου επιδείνωσης της λοίμωξης. Αυτός ο κανόνας είναι ακόμη πιο σημαντικός κατά τη διάρκεια της επιδημίας Covid.  

Σε περίπτωση ρινόρροιας ή ρινικής συμφόρησης, η συμβουλή θα συμπληρωθεί με διαλύματα φυσιολογικού ορού ή καθαρού θαλασσινού νερού, μερικά από τα οποία είναι εμπλουτισμένα με ρευστοποιητές (polysorbate 80), ιχνοστοιχεία ή μαλακτικές ουσίες ), καθώς και   αποσυμφορητικά από το στόμα,  είτε ρινικά αποσυμφορητικά σπρέι.   

Για τον πονόλαιμο, δύο κύριες κατηγορίες φαρμάκων είναι διαθέσιμες: προϊόντα τοπικής δράσης ή προϊόντα συστημικής δράσης. Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τοπική ανακούφιση διατίθενται με τη μορφή παστίλιων για πιπίλισμα ή στοματικό διάλυμα. Γενικά, συνδυάζουν ένα αντισηπτικό όπως εξετιδίνη, δικλοτυμόλη, κετυλοπυριδίνιο ή χλωρεξιδίνη και έναν τοπικό αναισθητικό παράγοντα όπως λιδοκαΐνη, τετρακαΐνη ή αμβροξόλη. Το πρώτο ενεργεί στη μόλυνση, το δεύτερο στον πόνο. Ένα άλλο ενεργό συστατικό με τοπική δράση, η λυσοζύμη είναι μια φυσιολογική βλεννοπολυσακχαριδόζη, που χρησιμοποιείται για τις αντιβακτηριακές της ιδιότητες. Τα συστηματικά φάρμακα αντιπροσωπεύονται κυρίως από την άλφα-αμυλάση, ένα αντιφλεγμονώδες ένζυμο. Τα φάρμακα κυκλοφορούν σε σιρόπι ή δισκία για κατάποση. Στον πάγκο του φαρμακείου, είναι απαραίτητο να ρωτήσετε για προηγούμενες αλλεργικές αντιδράσεις με την άλφα-αμυλάση ή ένα από τα έκδοχα. Σε όλες τις περιπτώσεις, ένας πονόλαιμος που δεν υποχωρεί μετά από 5 ημέρες θεραπείας θα πρέπει να παραπέμπεται σε γιατρό. 

Ο ρόλος του φαρμακοποιού 
Η συμπτωματική θεραπεία των λοιμώξεων του άνω αναπνευστικού μπορεί να πραγματοποιηθεί στο φαρμακείο, υπό την προϋπόθεση ότι ο φαρμακοποιός γνωρίζει πώς να αναγνωρίσει τo βαθμό σοβαρότητας, να προλάβει τυχόν υποτροπές αλλά και να παραπέμψει στον γιατρό αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή συνεχίζονται. 

 Όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα που αναφέρθηκαν παραπάνω διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή στο φαρμακείο. Οι ασθενείς γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο φαρμακοποιός τους είναι πάντα στη διάθεσή τους για συμβουλές.  

Η ενημέρωση των ασθενών για την πρόληψη των λοιμώξεων περνάει από τον φαρμακοποιό. Ο έγκαιρος εμβολιασμός ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων κατά της γρίπης, του πνευμονόκοκκου και του συγκυτιακού ιού( RSV) στο φαρμακείο, αποτελεί σημαντικότατο μέτρο πρόληψης για την κοινότητα. 

Από τον ΑΚΗ ΚΑΡΑΜΑΝΟ, Φαρμακοποιό, Βοηθό Αρχισυντάκτη PHARMACY management ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ