Κολικοί, αναγούλες, παλινδρόμηση, διάρροια… Το πεπτικό σύστημα του βρέφους λόγω των ιδιαιτεροτήτων του, ανατομικών και λειτουργικών, παρουσιάζει συχνά προβλήματα, γεγονός που πολλές φορές οδηγεί τους νέους γονείς στο φαρμακείο, για την αναζήτηση συμβουλών.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Τι είναι και πόσο συχνά συμβαίνει;
Η ΓΟΠ ορίζεται ως η διέλευση μέρους του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Επεισόδια ΓΟΠ συμβαίνουν σε όλους τους ανθρώπους, μικρούς και μεγάλους, αρκετές φορές την ημέρα, χωρίς να προκαλούν κανένα πρόβλημα. Μελέτες έχουν δείξει ότι ένας ενήλικας κάνει ΓΟΠ έως 45 φορές ημερησίως, ένα παιδί έως 25 φορές ημερησίως και ένα βρέφος έως 73 φορές ημερησίως, χωρίς πρόβλημα.
Η συχνότητα της ΓΟΠ στα βρέφη είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη ηλικία, λόγω της παροδικής ανωριμότητας του ανώτερου πεπτικού σωλήνα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το 70% των βρεφών κάνουν αναγωγές («γουλίτσες»), τους πρώτους 4 μήνες της ζωής τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των βρεφών αυτών, ξεπερνούν το πρόβλημα μέχρι την ηλικία των 12-18 μηνών.
Γιατί προκαλείται ΓΟΠ στα βρέφη;
Στα βρέφη, ο κατώτερος οισοφαγικός σφικτήρας που χωρίζει τον οισοφάγο από το στομάχι, δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα επαρκώς, με αποτέλεσμα να παραμένει χαλαρός, επιτρέποντας στα υγρά του στομάχου να ανεβαίνουν στον οισοφάγο.
Η ΓΟΠ επιδεινώνεται με το κλάμα, τον βήχα, το σφίξιμο κατά τη διάρκεια της αφόδευσης και την πίεση στην κοιλιά (π.χ. σφιχτές πάνες). Τα περισσότερα βρέφη με ΓΟΠ είναι χαρούμενα και υγιή.
Μικρό ποσοστό των βρεφών μπορεί, ωστόσο, να παρουσιάσει συμπτώματα, όπως επίμονες «γουλίτσες » ή εμετούς και ελλιπή πρόσληψη βάρους, αναπνευστικά προβλήματα ή δυσφορία κατά τη σίτιση.
Πώς αντιμετωπίζεται;
– Τροποποίηση της δίαιτας του βρέφους και αποφυγή της υπερσίτισης. Ο παιδίατρος ορίζει την ποσότητα γάλατος που χρειάζεται.
– Χορήγηση μικρών και συχνών γευμάτων.
– Προσπάθεια για ρέψιμο μετά από κάθε 30-60ml γάλατος αγελάδας ή μετά το τέλος της σίτισης από τον κάθε μαστό, σε περίπτωση θηλασμού.
– Κράτημα του βρέφους σε όρθια θέση για 20-30 λεπτά μετά από κάθε γεύμα.
– Σίτιση με ειδικό γάλα που περιέχει πηκτική ουσία, ιδιαίτερα εάν το μωρό βγάζει «γουλίτσες» και δεν παίρνει ικανοποιητικό βάρος.
– Ενδεχόμενη σίτιση με υποαλλεργιογονικό γάλα, εάν οι «γουλίτσες» συνοδεύονται από έντονους κολικούς ή ευερεθιστότητα.
– Εάν το βρέφος με τα παραπάνω συμπτώματα θηλάζει, τότε ίσως η μητέρα χρειαστεί να τροποποιήσει τη δίαιτά της, αφαιρώντας τα γαλακτοκομικά, το αυγό, τους ξηρούς καρπούς, τα θαλασσινά κ.ά.
– Όταν το μωρό παρουσιάζει συχνές «γουλίτσες» ή εμετούς και δυσφορεί κατά τη σίτιση ή αρνείται το μπιμπερό, ο παιδίατρος μπορεί να συστήσει, εκτός από την τήρηση των προηγούμενων θεραπευτικών μέτρων, και τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής
Τα φάρμακα που χορηγούνται συνήθως στοχεύουν στην καταστολή της οξύτητας των γαστρικών υγρών όπως οι αναστολείς των Η2 υποδοχέων του στομάχου (ρανιτιδίνη) και οι αναστολείς της αντλίας των πρωτονίων (ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη).
Ωστόσο, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα βρέφη με ΓΟΠ δεν χρειάζονται φάρμακα, καθώς την ξεπερνούν μέσα στους πρώτους 12-18 μήνες της ζωής τους.
Βρεφικοί κολικοί
Οι βρεφικοί κολικοί, εκδηλώνονται με έντονο κλάμα ανά διαστήματα, αγνώστου αιτιολογίας και μεγάλης διάρκειας. Εμφανίζονται συνήθως σε βρέφη 2-3 βδομάδων και υποχωρούν μετά την ηλικία των τριών μηνών.
Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, πως το έντονο κλάμα του βρέφους δεν συνεπάγεται απαραίτητα την εκδήλωση κολικού, ιδιαίτερα όταν το κλάμα συνοδεύεται από ανορεξία, εμετούς, πυρετό, ή οποιαδήποτε αλλαγή συμπεριφοράς του.
Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να παραπέμψετε τους γονείς για άμεση επίσκεψη στον παιδίατρο.
Ποια είναι τα αίτια;
Τα αίτια των βρεφικών κολικών δεν είναι γνωστά. Πιστεύεται πως εκδηλώνονται σε βρέφη με ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία, γεγονός που συνεχίζεται μέχρι να ξεπεράσει το βρέφος τον τρίτο μήνα της ζωής του.
Πιθανά αίτια είναι τα πολλά αέρια στο έντερο (αλλεργία στο γάλα), η βρεγμένη πάνα, βρέφος που ζητά προσοχή κ.λπ. Πολλοί υποστηρίζουν επίσης, ότι αγχώδεις μητέρες μεταφέρουν το άγχος τους στο βρέφος, το οποίο εκδηλώνει κολικούς. Ωστόσο, καμία από τις υποθέσεις αυτές δεν έχει τεκμηριωθεί πλήρως.
Πώς προλαμβάνονται;
Μερικές χρήσιμες συμβουλές, προς τους γονείς που ταΐζουν το βρέφος τους, ώστε να περιορίσουν στο ελάχιστο την εμφάνιση των κολικών, είναι:
– Ο θηλασμός ή το τάισμα να γίνεται σε ήσυχο μέρος στο σπίτι, χωρίς ενοχλήσεις και θορύβους.
Όταν το βρέφος θηλάζει, το στόμα να εφαρμόζει καλά στη θηλή του στήθους ή του μπιμπερό, ώστε να μην προσλαμβάνει ταυτόχρονα μεγάλη ποσότητα αέρα, από τα πλάγια των χειλιών του.
– Συνίσταται η διακοπή της σίτισης ανά διαστήματα, ώστε να δίνεται η ευκαιρία στο βρέφος να ρευτεί. Επίσης να αποφεύγεται η μεγαλύτερη τρύπα στη θηλή του μπιμπερό.
– Παρά το γεγονός ότι δεν έχει τεκμηριωθεί απόλυτα ο συσχετισμός της διατροφής της μάνας με τους κολικούς, συνίσταται, έστω πειραματικά για λίγες μέρες, να αποφεύγονται από τη μητέρα τα ακόλουθα τρόφιμα: καφές, τσάι, καρυκευμένα (μπαχαρικά) φαγητά και όλα τα αεριούχα ποτά.
Διάρροια στα βρέφη
Η διάρροια είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα που μπορεί να παρουσιάσει ένα παιδί οποιασδήποτε ηλικίας. Διάρροια, ορίζεται η παρουσία χαλαρών ή υδαρών κενώσεων με αύξηση της συχνότητας των κενώσεων ενός βρέφους στο διπλάσιο και ενός παιδιού στο τριπλάσιο, από τον συνήθη αριθμό κενώσεων του.
Ανάλογα με την αιτία που προκαλεί τις διάρροιες αυτές, μπορεί να διαρκέσουν από λίγες μέρες (οξεία διάρροια), ως εβδομάδες (χρόνια διάρροια).
Ποιες είναι οι πιο συχνές αιτίες εμφάνισης διάρροιας στα παιδιά;
Είναι οι λοιμώξεις (ιογενείς, μικροβιακές, παρασιτικές) και η χρήση αντιβιοτικών. Οι διάρροιες λόγω λήψης αντιβιοτικών συνήθως είναι ήπιες και σταματούν μια – δυο μέρες μετά το τέλος της αγωγής.
Συνήθως δεν απαιτείται διακοπή της χορήγησης του αντιβιοτικού στο βρέφος, εκτός και αν οι διάρροιες είναι πολλές.
Διάρροια και αφυδάτωση
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στα παιδιά με οξεία διάρροια είναι η αφυδάτωση. Λόγω της αυξημένης απώλειας υγρών από τις κενώσεις και ανεπαρκούς πρόσληψης υγρών από το στόμα (συνύπαρξη ανορεξίας, ναυτίας, εμετών), τα παιδιά εύκολα οδηγούνται σε αφυδάτωση.
Όσο μικρότερη η ηλικία του παιδιού, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για αφυδάτωση. Στην ήπια αφυδάτωση υπάρχει ήπια ξηρότητα του στόματος, αυξημένη δίψα και ελαφρώς μειωμένη παραγωγή ούρων (μια ούρηση ανά 6 ώρες).
Πότε το παιδί με οξεία διάρροια χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση;
– Αφυδάτωση μέτριου και σοβαρού βαθμού
– Άρνηση λήψης τροφής και υγρών για περισσότερο από λίγες ώρες στα βρέφη και περισσότερο από 8 ώρες στα παιδιά
– Διάρροια με αίμα
– Έντονο κοιλιακό άλγος
– Αλλαγές στη συμπεριφορά π.χ. λήθαργος
Ειδική δίαιτα στα παιδιά με οξεία διάρροια
Τα παιδιά με οξεία διάρροια που δεν είναι αφυδατωμένα, θα πρέπει να συνεχίσουν να τρώνε κανονικά, όπως επίσης και τα θηλάζοντα βρέφη τον θηλασμό. Τα συνιστώμενα τρόφιμα κατά τη διάρροια, περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό σύνθετων υδατανθράκων (ρύζι, πατάτες, σιτάρι), κρέας χωρίς λίπος, γιαούρτι, φρούτα και λαχανικά.
Αποφυγή πράσινων λαχανικών και χυμού πορτοκαλιού και προτίμηση για καρότα, ωμά μήλα, μπανάνες. Η δίαιτα με καθαρά υγρά ή η στερητική δίαιτα με ρύζι, ψωμί, μπανάνα, μήλο, είναι ανεπαρκής σε θρεπτικά συστατικά και μπορεί να προκαλέσει παρατεταμένη διάρροια.
Στα παιδιά με οξεία διάρροια και ήπια αφυδάτωση, απαιτείται από του στόματος ενυδάτωση. Στο νερό πρέπει να περιλαμβάνεται γλυκόζη και ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλλιο, χλώριο).
Τα ανωτέρω βρίσκονται σε ειδικά σκευάσματα που διατίθενται στα φαρμακεία. Τα προβιοτικά, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου μετά από μία κατάσταση οξείας διάρροιας.
Ηλιάνα Ματιάκη, Φαρμακοποιός, MSc Κλινικής Φαρμακολογίας ΑΠΘ, MSc Γενετικής ΔΠΘ
