Κάθε χρόνο, στις 11 Απριλίου, η Παγκόσμια Ημέρα για τη Νόσο του Πάρκινσον (PD) αποτελεί μια ευκαιρία για ενημέρωση και προβληματισμό σχετικά με τις ανάγκες των ασθενών που πάσχουν από τη συγκεκριμένη νευρολογική πάθηση. Όπως καταδεικνύουν τα δεδομένα, η Νόσος του Πάρκινσον επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και η συχνότητά της αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Στο επίκεντρο αυτής της ημέρας βρίσκεται η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας — και ιδιαίτερα η συμβολή του φαρμακοποιού.
Η Νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια και νευροεκφυλιστική διαταραχή που επηρεάζει την κινητικότητα και προκαλεί συμπτώματα όπως τρόμος, δυσκαμψία και βραδυκινησία. Συνοδεύεται συχνά από μη κινητικά συμπτώματα, όπως διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη και γνωστική έκπτωση, που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η απώλεια των ντοπαμινεργικών (DA) νευρώνων στη μέλαινα ουσία pars compacta (SNpc) αποτελεί καθοριστικό παθολογικό γνώρισμα της νόσου του Πάρκινσον (PD). Παρ’ όλα αυτά, ο μηχανισμός που καθιστά τους DA νευρώνες ευάλωτους δεν έχει ακόμη πλήρως ταυτοποιηθεί σε μοριακό επίπεδο (Κamath et al. 2022).
Η νόσος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον James Parkinson το 1817 και αργότερα μελετήθηκε περαιτέρω από τον Jean-Martin Charcot. Η PD είναι η δεύτερη πιο κοινή νευροεκφυλιστική νόσος μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ (AD), με επικράτηση περίπου 0,5–1% στα άτομα ηλικίας 65–69 ετών, ποσοστό που φτάνει το 1–3% στα άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω. Επειδή δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία για τη νόσο, η φαρμακοθεραπεία παραμένει το πρωταρχικό μέσο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διατήρηση της λειτουργικότητας (Kouli et al. 2018).
Η αποτελεσματική φαρμακοθεραπεία για τη Νόσο του Πάρκινσον απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση και διαχείριση. Εδώ ο ρόλος του φαρμακοποιού είναι κομβικός, καθώς μπορεί να συμβάλει σε διάφορους τομείς που άπτονται της αγωγής και της καθημερινότητας των ασθενών.
- Καθοδήγηση στη σωστή χρήση των φαρμάκων
Οι φαρμακοποιοί είναι σε θέση να παρέχουν εξειδικευμένες οδηγίες για τη σωστή λήψη φαρμάκων, όπως η χορήγηση λεβοντόπας και άλλων αντιπαρκινσονικών φαρμάκων. Ειδικότερα, οι φαρμακοποιοί μπορούν να εξηγήσουν τη σημασία της σωστής χρονικής λήψης των φαρμάκων, η οποία επηρεάζει την απορρόφηση και την αποτελεσματικότητά τους. - Επιτήρηση αλληλεπιδράσεων φαρμάκων
Καθώς πολλοί ασθενείς με τη Νόσο του Πάρκινσον λαμβάνουν συχνά και άλλες φαρμακευτικές αγωγές, ο φαρμακοποιός μπορεί να ελέγχει αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και να προτείνει ασφαλέστερες εναλλακτικές όταν αυτό είναι αναγκαίο. - Υποστήριξη στη συμμόρφωση
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η μη σωστή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής από τους ασθενείς. Οι φαρμακοποιοί μπορούν με τη συνεχή επικοινωνία και υποστήριξή τους να ενισχύσουν τη συμμόρφωση των ασθενών, εξηγώντας τη σημασία της συστηματικής λήψης της θεραπείας. - Αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ενεργειών
Ένας άλλος καθοριστικός ρόλος του φαρμακοποιού είναι η αναγνώριση και διαχείριση πιθανών παρενεργειών, όπως ναυτία, υπόταση ή υπερκινησία, που μπορεί να προκύψουν από την αγωγή με φάρμακα για τη Νόσο του Πάρκινσον. - Εκπαίδευση των ασθενών και των φροντιστών
Ο φαρμακοποιός μπορεί να λειτουργήσει ως βασικός σύμβουλος, παρέχοντας πληροφορίες τόσο για τη φύση της νόσου όσο και για την ορθή διαχείριση της θεραπείας. Παράλληλα, μπορούν να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη, εξηγώντας στους φροντιστές πώς να ανταποκρίνονται στις καθημερινές ανάγκες των ασθενών.
Η αντιμετώπιση σύνθετων χρόνιων παθήσεων, όπως η Νόσος του Πάρκινσον, απαιτεί τη συνέργεια πολλών επαγγελματιών υγείας, όπως νευρολόγων, γενικών γιατρών, φυσικοθεραπευτών και φαρμακοποιών. Η διεπιστημονική συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση μιας ολιστικής φροντίδας που εστιάζει στις εξατομικευμένες ανάγκες του ασθενούς.
Η Νόσος του Πάρκινσον αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση για τα συστήματα υγείας, αλλά η συμβολή των φαρμακοποιών μπορεί να κάνει τη διαφορά. Με την εξειδίκευση, την καθοδήγηση και τη συνεχή υποστήριξη που παρέχουν, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Καθώς τιμούμε την Παγκόσμια Ημέρα για τη Νόσο του Πάρκινσον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη σημασία της διεπιστημονικής προσέγγισης στη διαχείριση της νόσου και να ενισχύσουμε την εκπαίδευση και τη δράση όλων των επαγγελματιών υγείας. Η στήριξη του φαρμακοποιού για την καλύτερη διαχείριση της φαρμακοθεραπείας δεν είναι απλώς επιθυμητή, αλλά αναγκαία.
Συγγραφείς: Δρ. Ευρούλα Χαπέσιη & Δρ. Αικατερίνη Κουτσαβίτη
Βιβλιογραφία
Kamath, T., Abdulraouf, A., Burris, S.J. et al. Single-cell genomic profiling of human dopamine neurons identifies a population that selectively degenerates in Parkinson’s disease. Nat Neurosci 25, 588–595 (2022). https://doi.org/10.1038/s41593-022-01061-1
Kouli, A., Torsney, K. M, Kuan, W.-L. (2018). Parkinson’s Disease: Etiology, Neuropathology, and Pathogenesis. In Th. B. Stoker and J. C. Greenland (Eds.), Parkinson’s Disease: Pathogenesis and Clinical Aspects. Codon Publications Brisbane, QLD 4122, Australia. https://dx.doi.org/10.15586/codonpublications.parkinsonsdisease.2018
