Πόσο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις των φαρμάκων στη φύση; Όλα τα φάρμακα καταλήγουν στο περιβάλλον, ακόμα κι αν οι συγκεντρώσεις που ανιχνεύονται είναι μικρές.
Σημαντικό να αναφερθεί, πως ο αντίκτυπός τους στην υγεία, επιβίωση των οργανισμών και οικολογία των βακτηρίων, είναι ανησυχητικός.
Σήμερα, γνωρίζουμε ποιες κατηγορίες φαρμάκων είναι περισσότερο επικίνδυνες για το περιβάλλον και ιδίως για τα ζώα: αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, αντικαρκινικά φάρμακα και στεροειδείς ορμόνες.
Ο αντίκτυπος των υπολειμμάτων των φαρμάκων στη φύση, αφορά: τον επηρεασμό ως προς την αναπαραγωγική ικανότητα των αρσενικών ψαριών, την εξαφάνιση ειδών, τη δημιουργία υπερανθεκτικών βακτηρίων κ.α.
Για παράδειγμα, ορισμένα είδη ψαριών του γλυκού νερού, επηρεάστηκαν, με την εκδήλωση αλλαγών κατά την αναπαραγωγή τους. Αυτό αποδίδεται στην παρουσία στο νερό, ορμονών όπως τα οιστρογόνα, ακόμη και σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις.
Δυστυχώς όμως, οι συγκεκριμένες επιπτώσεις παραμένουν υποτιμημένες και οι προσπάθειες για τη μείωσή τους ανεπαρκείς.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι πρώτες επιβλαβείς επιπτώσεις των υπολειμμάτων φαρμάκων που σημειώθηκαν στα ζώα, χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960.
Τα αντισυλληπτικά, τα φυτοοιστρογόνα και τα αντικαρκινικά φάρμακα όπως η ταμοξιφαίνη, δεν είναι οι μόνοι ενδοκρινικοί παράγοντες που καταλήγουν στη φύση διαταράσσοντάς τη.
Τα βιομηχανικά χημικά όπως οι πλαστικοποιητές, τα φυτοφάρμακα και οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, επηρεάζουν επίσης σημαντικά το οικοσύστημα.
Η επίδραση που δέχονται οι οργανισμοί, είναι συνεργιστική καθώς οι ουσίες που καταλήγουν στη φύση αφορούν διαφορετικές κατηγορίες, ωστόσο μπορούν και να αλληλοεπιδράσουν ή να ενισχύουν η μία την άλλη λόγω ανάμειξης.
Μάλιστα, μερικά στοιχεία που πλέον απαγορεύονται στις δυτικές χώρες, όπως το περίφημο DDT και ο τριβουτυλοκασσίτερος που χρησιμοποιούνται στα αντιρρυπαντικά σκαφών, είναι ελάχιστα βιοδιασπώμενα.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες πρέπει οπωσδήποτε να αναλύσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων τους πριν από κάθε διαδικασία, από την παραγωγή έως τη διάθεση (Environmental Risk Assessment).
Φυσικά, η ανίχνευση κάποιας αρνητικής επίδρασης ενός φαρμάκου στο περιβάλλον δεν είναι ικανή για να αποτρέψει την παραγωγή και εμπορία του. Επομένως, η ανάλυση παραμένει ενημερωτική μέχρι σήμερα.
Από την πλευρά τους, οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, γενικά, δεν εξετάζουν τα υπολείμματα φαρμάκων που υπάρχουν στο νερό, ενώ είναι δυνατή μια πιο αποτελεσματική επεξεργασία, λαμβάνοντας υπόψη τα ενεργά συστατικά και τους μεταβολίτες τους.
Φροντίζοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Για να μειώσει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα και να επιταχύνει την εφαρμογή μιας πιο οικολογικής παραγωγής, ο κλάδος των φαρμάκων και των δερμοκαλλυντικών, δεσμεύεται όλο και περισσότερο στην εποχή της οικολογικής μετάβασης.
Δεν είναι πολύ αργά να δράσουμε για να περιορίσουμε τον αντίκτυπο των φαρμάκων στο περιβάλλον!
Σε αυτόν τον αγώνα ενάντια στο χρόνο, η δέσμευση των παραγωγών, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών φαρμακευτικών προϊόντων και προϊόντων υγείας, να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, είναι καθοριστική.
Αρκετά εργαστήρια προϊόντων υγείας στην Ευρώπη αναλαμβάνουν την πρόκληση της οικολογικής μετάβασης και, το ένα μετά το άλλο, αποκαλύπτουν τη στρατηγική τους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τα επόμενα δέκα ή είκοσι χρόνια.
Για να γίνουν πραγματικότητα οι έννοιες του οικολογικού σχεδιασμού και της οικολογικής παραγωγής, αναδεικνύονται καινοτόμες λύσεις σε όλα τα στάδια της φαρμακευτικής αλυσίδας.
Όσον αφορά τους φαρμακοποιούς και τις ομάδες τους, αρκεί να ανιχνεύσουμε ολόκληρη την αλυσίδα προϊόντων υγείας για να τους συμπεριλάβουμε σε δράσεις για το περιβάλλον.
Διότι η έννοια της οικολογικής υπευθυνότητας αφορά τόσο την παραγωγή του προϊόντος και ειδικότερα τα απόβλητα, όσο και τα logistics, αλλά και τα απόβλητα στο τέλος της ζωής τους, ακόμη και μετά την πώληση.
Οι μεταβολίτες είναι μόνο μία πτυχή, αλλά η διαχείριση των αχρησιμοποίητων φαρμάκων, των χρησιμοποιημένων ιατρικών συσκευών και των υλικών συσκευασίας, είναι επίσης σημαντικό μέρος αυτής της προσέγγισης.
Το σημείο πώλησης όπως το φαρμακείο, προσφέρει πολλές ευκαιρίες για οικολογικά υπεύθυνες ενέργειες.
Ο φαρμακοποιός είναι το κλειδί για την οικολογική υπευθυνότητα
«Υγεία» και «περιβάλλον»: αυτά τα δύο θέματα που, εκ πρώτης όψεως, δεν φαίνονταν πολύ σχετικά, και όμως, έχουν έχουν έρθει στο επίκεντρο με την καταβολή σημαντικών προσπαθειών, προς όφελος των ασθενών… και του πλανήτη.
Ένα οικολογικά υπεύθυνο φαρμακείο εξαρτάται και από τη συμπεριφορά όλων, συμπεριλαμβανομένων και των γιατρών – συνταγογράφων.
Στο φαρμακείο, ο όγκος της εργασίας δεν θα πρέπει να είναι αποθαρρυντικός παράγοντας. Οι δράσεις μπορούν να γίνουν σε μικρή κλίμακα και ιδιαίτερα στοχεύοντας στην πρόληψη, προάγοντας την περιβαλλοντική υγεία.
Απορρίμματα υγειονομικής περίθαλψης και ανακύκλωση φαρμάκων
Οι ασθενείς, είναι σημαντικό να εκπαιδευτούν ώστε να επιστρέφουν τα ληγμένα φάρμακά τους στο φαρμακείο και μάλιστα, διαχωρίζοντάς τα από τη συσκευασία και τα φυλλάδια.
Η συλλογή των ληγμένων ή μη χρησιμοποιημένων φαρμάκων βοηθά στην πρόληψη της ρύπανσης των υπόγειων υδάτων, των ποταμών και του εδάφους (όταν πετιούνται στη λεκάνη της τουαλέτας ή στο νεροχύτη π.χ.) και ως εκ τούτου, αποτελεί μία σημαντική ενέργεια προστασίας του περιβάλλοντος.
Οι ενέργειες ωστόσο, δεν περιορίζονται μόνο εκεί. Ένα φαρμακείο που πουλά οικολογικά υπεύθυνα προϊόντα αλλά χρησιμοποιεί ρυπογόνο και ενεργοβόρο φωτισμό δεν έχει συνέπεια και αξιοπιστία.
Η χρήση ενεργειακής επιθεώρησης ή/και αξιολόγησης εκπομπών άνθρακα (είτε με ηλεκτρολόγο, εξειδικευμένη εταιρεία, ή ειδικό αποκλειστικό λογισμικό) στον χώρο του φαρμακείου, είναι μια καλή ευκαιρία για τον εντοπισμό πιθανών ενεργειών που στοχεύουν στην επίτευξη χαμηλότερης κατανάλωσης ενέργειας.
Αλλά είναι δυνατό να προχωρήσουμε και περαιτέρω, προωθώντας ωφέλιμες διαδικασίες. Η ενίσχυση των φυσικών πόρων μπορεί να έχει θετική επίδραση στο περιβάλλον.
Γιατί η κοινωνία γίνεται όλο και πιο πολύ ευαίσθητη στο θέμα της οικολογίας…
