Η αϋπνία, ορίζεται ως το σύμπτωμα της καθυστερημένης έναρξης, ανεπαρκούς διάρκειας ή κακής ποιότητας του ύπνου.
Σχετίζεται άμεσα με τη δυσφορία και τη ψυχολογική πίεση που μπορεί να υφίσταται κάποιος κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Πολύ συχνά οι ασθενείς αναζητούν αρχικά τη λύση στο φαρμακείο. Είναι στο χέρι σας, λοιπόν, να κάνετε τις σωστές ερωτήσεις, να αξιολογήσετε την εκάστοτε περίπτωση και να κατευθύνετε σωστά τον ασθενή.
Η αυπνία, ταξινομείται με βάση την αιτιολογία σε:
Πρωτοπαθή: δεν οφείλεται σε καμία σωματική ή πνευματική κατάσταση ή κανένα περιβαλλοντικό αίτιο.
Δευτεροπαθή: οφείλεται σε προϋπάρχουσα σωματική ή πνευματική κατάσταση, όπως μία ψυχική διαταραχή.
Μπορεί ακόμη, να σχετίζεται με τις έμμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας, όπως είναι η καφεΐνη ή συνταγογραφούμενα φάρμακα ή μια γενική παθολογική κατάσταση όπως η νυχτερινή ούρηση.
Οι απαραίτητες ερωτήσεις κατά τον διάλογο με τον πελάτη
1η ερώτηση: «Για ποιόν είναι το σκεύασμα;»
Άντρας 35 ετών: «Καλημέρα, θα ήθελα ένα συμπλήρωμα διατροφής με βαλεριάνα».
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ: «Για εσάς είναι το σκεύασμα;»
«Όχι, είναι για τη γυναίκα μου. Είναι έγκυος και δεν κοιμάται καθόλου καλά».
Τα φυτικά ηρεμιστικά συμπληρώματα διατροφής, αντενδείκνυνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε αυτή την περίπτωση, η ασθενής θα πρέπει να συμβουλευτεί τον γυναικολόγο της.
Γυναίκα γύρω στα 30: «Θα ήθελα ένα φυτικό σιρόπι για την αϋπνία».
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ: «Για ποιόν είναι το σκεύασμα;»
«Είναι για τον γιό μου. Είναι 3 ετών. Εδώ και αρκετές ημέρες, αργεί πολύ να κοιμηθεί».
Οι διαταραχές ύπνου είναι συχνές στα παιδιά και αποτελούν συνέπεια της αλλαγής του ρυθμού ζωής: μετακόμιση, άφιξη νέου παιδιού, έναρξη σχολικής χρονιάς.
Όμως, είναι βασικό να βεβαιωθείτε ότι:
O γονιός τηρεί κάποιους βασικούς κανόνες καλής υγιεινής στον ύπνο του παιδιού του, όπως:
Σταθερή ρουτίνα ύπνου: Tο παιδί χρειάζεται μια σταθερή τελετουργία ύπνου, για παράδειγμα ένα ζεστό μπάνιο ή και διάβασμα ενός παραμυθιού.
Και, φυσικά, πρέπει να κοιμάται και να ξυπνά την ίδια ώρα κάθε ημέρα.
Συνέπεια ως προς την ώρα του βραδινού γεύματος: Η ώρα του βραδινού φαγητού πρέπει να υπολογίζεται έτσι, ώστε να υπάρχει απόσταση από την ώρα του ύπνου και να μην δημιουργεί πρόβλημα πέψης στο παιδί.
Ο γονιός, πρέπει να βεβαιωθεί πως η διαταραχή του ύπνου δεν οφείλεται σε κάποια άλλη πάθηση: Οι διαταραχές ύπνου μπορεί να σχετίζονται με αλλεργίες, με το σύνδρομο υπνικής άπνοιας, με κολικούς, με βήχα και κρυολογήματα, ωτίτιδα, ή δερματικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα.
Άνδρας 40 ετών: «Διάβασα ότι υπάρχουν προϊόντα για το jet lag»
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ: «Ναι… πρόκειται για σκευάσματα με μελατονίνη. Πού θα ταξιδέψετε;»
«Στην Κίνα».
Όταν ένα άτομο ταξιδεύει με αεροπλάνο προς διαφορετικές χρονικές ζώνες, ο ρυθμός ύπνου-εγρήγορσης προσαρμόζεται σταδιακά.
Έχει υπολογισθεί, ότι ο οργανισμός χρειάζεται περίπου μία ημέρα για κάθε ώρα αλλαγής.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μελατονίνη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς αποδεδειγμένα ρυθμίζει το βιολογικό ρολόι, επιταχύνοντας την έλευση του ύπνου.
2η ερώτηση: «Παίρνετε και άλλα φάρμακα;»
Άντρας 65 ετών: «Θα ήθελα ένα σκεύασμα με μελατονίνη. Από ότι έχω διαβάσει δεν έχει παρενέργειες».
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ: «Καλημέρα, κύριε Δημήτρη, από ότι θυμάμαι είστε σε φάση μείωσης του φαρμάκου για την αϋπνία σας».
«Ναι ακριβώς! Τρεις μέρες δεν έχω κοιμηθεί καλά.. Σκέφτηκα ότι η μελατονίνη θα με βοηθήσει».
Είναι σύνηθες για τους ασθενείς κατά τη διάρκεια της μείωσης ενός υπνωτικού, να παραπονιούνται για ανάκαμψη της αϋπνίας.
Σε αυτή την περίπτωση, η αϋπνία μπορεί να διαρκέσει μερικές ημέρες πριν υποχωρήσει. Καταρχήν, αν το πρόβλημα είναι έντονο, είναι επιτακτική ανάγκη ο ασθενής να επικοινωνήσει με τον γιατρό για πιο σταδιακή μείωση της δόσης.
Επίσης, η μελατονίνη πρέπει να αποφεύγεται σε συνδυασμό με ένα υπνωτικό χωρίς ιατρική συμβουλή.
Άντρας 30 ετών: «Δεν μπορώ πια να κοιμηθώ».
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ: «Τι ακριβώς σας συμβαίνει;»
«Από τότε που ξεκίνησα τη θεραπεία μου για τη νόσο του Crohn, δεν μπορώ να κοιμηθώ πια… Θέλω να την σταματήσω!»
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία: κορτικοστεροειδή, αντιπαρκινσονικά φάρμακα, αντιχολινεστερασικά, ορισμένοι β-αναστολείς κ.λπ.
Τονίστε στον ασθενή, πως δεν πρέπει ποτέ να σταματάει τη θεραπεία μόνος του.
Ενημερώστε τον πως πρέπει να συμβουλευτεί τον ιατρό του για μείωση της δόσης, αλλαγή φαρμάκου ή ακόμα και συνταγογράφηση ενός υπνωτικού για σύντομο χρονικό διάστημα.
Φυσικές Λύσεις Για την Αυπνία
Μελατονίνη
Η μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση στα συμπληρώματα διατροφής, είναι 1 mg ανά δόση. Η ένδειξη της περιορίζεται στις επιπτώσεις του jet lag (ταξίδι προς τα ανατολικά) και τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.
– Τρόπος Χρήσης: Εφάπαξ ή βραχυπρόθεσμη χρήση (15 ημέρες έως ένα μήνα).
– Ανεπιθύμητες Ενέργειες: Εάν ληφθεί σε λάθος χρόνο ή για λάθος ένδειξη μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή των βιολογικών ρυθμών.
– Πότε να αποφεύγεται: Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού. Ελλείψει αποτελεσματικότητας μετά από 3 ημέρες, δεν χρειάζεται να συνεχίζεται η λήψη της. Δεν είναι αποτελεσματική εάν οι διαταραχές ύπνου οφείλονται σε άγχος ή στρες.
Φυτοθεραπεία
Η φυτοθεραπεία είναι μια εναλλακτική προσέγγιση, που δεν προκαλεί εθισμό και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Κάποια από τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα φυτά είναι:
Crataegus monogyna: έχει κατασταλτική επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Χρειάζεται προσοχή, διότι η δρόγη διαθέτει θετική ινότροπο δράση (αυξημένη καρδιακή συσταλτικότητα).
Passiflora incarnata: Έχει ηρεμιστικές, κατευναστικές, υπνωτικές, σπασμολυτικές, στυπτικές και αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες.
Λαμβάνεται από του στόματος κυρίως για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, της νευρικής έντασης και της ευερεθιστότητας.
Valeriana officinalis: η δρόγη είναι πλούσια στα ιριδοειδή, valépotriates και valéranone. Προωθεί τον ύπνο και την ποιότητα του ύπνου.
Hypericum perforatum: χρησιμοποιείται στα καταθλιπτικά συμπτώματα που σχετίζονται με διαταραχές του ύπνου.
Η χρήση του απαιτεί προφυλάξεις λόγω της επαγόμενης φωτοευαισθησίας. Προσοχή όταν γίνεται ταυτόχρονη χρήση θεοφυλλίνης, αντισυλληπτικών και αντικαταθλιπτικών.
Η χρήση όλων των παραπάνω αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Οι συμβουλές «κλειδιά»
Πριν προτείνετε οποιαδήποτε αγωγή, δώστε ορισμένες γενικές συμβουλές στον ασθενή.
– Αποφύγετε τη χρήση του κινητού, tablet ή υπολογιστή τουλάχιστον μισή ώρα πριν ξαπλώσετε.
– Ακολουθήστε ένα σταθερό ωράριο για τον ύπνο και το ξύπνημα καθημερινά.
– Το αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται το βράδυ, καθώς μπορεί να έχει διεγερτική δράση.
– Η νικοτίνη έχει παρόμοια δράση. Αποφύγετε το κάπνισμα πριν κοιμηθείτε.
– Εάν δεν μπορέσετε να αποκοιμηθείτε μέσα στο πρώτα 20 λεπτά, σηκωθείτε από το κρεβάτι. Κάντε κάτι άλλο, όπως διάβασμα ή ακούστε απαλή μουσική.
Μόλις αισθανθείτε ότι νυστάζετε, επιστρέψτε στο κρεβάτι.
– Ξεκινήστε να κάνετε κάποιες τελετουργίες πριν τον ύπνο. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν: ένα ζεστό μπάνιο ή μερικά λεπτά ανάγνωσης.
– Μην πίνετε καφέ ή ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη μετά τις 15:00.
– Αποφύγετε οποιαδήποτε έντονη άσκηση πριν κοιμηθείτε. Οι αθλητικές δραστηριότητες αυξάνουν τις ενδορφίνες και οδηγούν σε ευεξία, όταν όμως πραγματοποιούνται αργά το βράδυ, μπορεί να οδηγήσουν σε υπερένταση.
– Μην πηγαίνετε για ύπνο πεινασμένοι, επιλέξτε ένα ελαφρύ γεύμα 3 ώρες πριν πέσετε στον κρεβάτι.
ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ, Φαρμακοποιός
