Ευαισθησία, ερυθρότητα ή ξηρότητα στα μάτια, αποτελούν μερικά από τα συχνότερα οφθαλμικά συμπτώματα που οδηγούν τους ασθενείς στην αναζήτηση συμβουλών και εξειδικευμένων προϊόντων στο φαρμακείο. Η οφθαλμική υγεία και η ενίσχυση της οπτικής άνεσης, αποτελούν βασικούς στόχους της σύγχρονης κλινικής πρακτικής.
Παθοφυσιολογία
Η επιπεφυκίτιδα, αποτελεί μία φλεγμονώδη κατάσταση του επιπεφυκότα, με την εκδήλωση ερυθρότητας, περισσότερο ή λιγότερο πυωδών εκκρίσεων και μετρίου πόνου. Υπάρχουν πολλές αιτίες, όπως: αλλεργία, μικροβιακή λοίμωξη, έκθεση σε έντονο φως, ερεθισμός από ξένο σώμα (νερό θάλασσας ή πισίνας, άμμος, καπνός), ενώ παράγοντες πρόκλησης αποτελούν επίσης η πολύωρη εργασία στον υπολογιστή, καθώς και η παρατεταμένη χρήση φακών επαφής.
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα διαφοροποιείται από τη μικροβιακή, καθώς συνοδεύεται από την εμφάνιση φτερνίσματος και διάχυτης ερυθρότητας και στα δύο μάτια, με κνησμό και διαυγή απέκκριση. Η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα εκδηλώνεται με τη συμμετοχή ενός μόνο ματιού, κόκκινου, με άφθονη έκκριση ή ακόμα και πύον στο εσωτερικό, καθώς και πρησμένα, κολλημένα βλέφαρα. Στην ιογενή επιπεφυκίτιδα από την άλλη, εκδηλώνονται τα ίδια συμπτώματα με τη βακτηριακή, εκτός από τα βλέφαρα που κολλούν. Κλασικά, η ιογενής επιπεφυκίτιδα μπορεί να εμφανιστεί μετά από κρυολόγημα, αμυγδαλίτιδα ή κατά τη διάρκεια μιας ήπιας ιογενούς λοίμωξης. Οι ιοί που ευθύνονται είναι αδενοϊοί, εντεροϊοί και ο ιός απλού έρπητα. Ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μεγάλος, εξ ου και η σημασία της αυστηρής υγιεινής των χεριών.
Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας αντιστοιχεί σε ανεπαρκή παραγωγή δακρύων ή ασυνήθιστα γρήγορη εξάτμιση του δακρυϊκού φιλμ. Και τα δύο μάτια επηρεάζονται, ενώ η δυσφορία αυξάνεται καθώς προχωρά η μέρα. Η μείωση της παραγωγής δακρύων συνδέεται με διάφορους παράγοντες, όπως: γήρανση, ορμονικές αλλαγές (εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση, ορμονική αντισύλληψη), χειρουργική επέμβαση ματιών με λέιζερ, χρήση φακών επαφής ή προσήλωση σε οθόνη που απαιτεί τα μάτια να παραμένουν ανοιχτά, με μείωση της φυσική κίνησης των βλεφάρων και ανανέωση του δακρυϊκού φιλμ.
Βασικές ερωτήσεις
Η αξιολόγηση περιστατικού με σαφή ερυθρότητα στα μάτια, απαιτεί γνώση για τη διάκριση μεταξύ οφθαλμολογικά επειγόντων και καλοήθων καταστάσεων που μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς ιατρική συνταγή. Η εμφάνιση πόνου, η μειωμένη οπτική ικανότητα, αλλά και η εμφάνιση περικερατικού κύκλου, αποτελούν χαρακτηριστικά μίας επείγουσας οφθαλμολογικής κατάστασης. Πιθανές παθολογικές καταστάσεις: η κερατίτιδα (φλεγμονή του κερατοειδούς), ραγοειδίτιδα (φλεγμονή της ίριδας και των ακτινωτών σωμάτων) ή το οξύ γλαύκωμα λόγω κλεισίματος της γωνίας. Η παρουσία ξένων σωμάτων στον οφθαλμό οδηγεί σε μονόπλευρη υπεραιμία του επιπεφυκότα, σπασμούς των βλεφάρων και σημαντική δακρύρροια. Σε περίπτωση αιμορραγίας, τραυμάτων και έντονου πόνου, απαιτείται άμεση παραπομπή στον γιατρό.
Η σημασία της υγιεινής
Για την ανακούφιση της επιπεφυκίτιδας και του συνδρόμου ξηροφθαλμίας, το πρώτο μέτρο είναι ο καθαρισμός και η αποσυμφόρηση των ματιών και των βλεφάρων, χρησιμοποιώντας κομπρέσες εμποτισμένες με φυσιολογικό ορό ή διάλυμα πλύσης ματιών. Το μασάζ των βλεφάρων με κομπρέσες ζεστού νερού, κάνοντας κυκλικές κινήσεις, διευκολύνει την ανασύσταση του δακρυϊκού φιλμ και μειώνει την εξάτμιση των δακρύων.
Πρόληψη ερεθισμού
Στην περίπτωση αλλεργικής επιπεφυκίτιδας που σχετίζεται με τη γύρη, συνιστάται η παραμονή στο σπίτι όσο το δυνατόν περισσότερο, η χρήση γυαλιών ηλίου και η πλύση προσώπου και κεφαλής μετά την επιστροφή. Εάν η αλλεργία αφορά ακάρεα σκόνης, η έκθεση μπορεί να μειωθεί επιλέγοντας ένα αεριζόμενο δωμάτιο, χωρίς χαλιά, χνουδωτά παιχνίδια ή κλινοσκεπάσματα με πούπουλα.
Για να περιοριστεί η ερεθιστική επιπεφυκίτιδα και το σύνδρομο ξηροφθαλμίας, μπορείτε να δώσετε συμβουλές, όπως ο περιορισμός του χρόνου παραμονής μπροστά από την οθόνη, η αποφυγή χώρων καπνιστών, η μείωση της χρήσης φακών επαφής και κολύμβησης κάτω από το νερό, καθώς το χλώριο είναι ισχυρό ερεθιστικό για τα μάτια.
Προϊόντα συμβουλής
Αντισηπτικές οφθαλμικές σταγόνες
Οι αντισηπτικές οφθαλμικές σταγόνες χρησιμοποιούνται για την απομάκρυνση μικροοργανισμών από την επιφάνεια του οφθαλμού και τη μείωση του μικροβιακού φορτίου, κυρίως σε περιπτώσεις επιπεφυκίτιδας ή προεγχειρητικής προετοιμασίας. Συνήθως βασίζονται σε ήπια αντισηπτικά διαλύματα όπως το βορικό οξύ και το βορικό νάτριο, τα οποία καθαρίζουν χωρίς να προκαλούν σημαντικό ερεθισμό.
Ειδικά αντισηπτικά μόρια όπως η hexamidine, η cetylpyridinium chloride, η picloxidine, και η cethexonium chloride, παρουσιάζουν ευρεία αντιμικροβιακή δράση χωρίς να επάγουν βακτηριακή αντοχή. Η χρήση τους είναι περιορισμένη σε διάρκεια (συνήθως έως 10 ημέρες), ώστε να αποφεύγονται τοξικές αντιδράσεις στον κερατοειδή και τον επιπεφυκότα.
Αντιαλλεργικές οφθαλμικές σταγόνες
Οι αντιαλλεργικές οφθαλμικές σταγόνες αποτελούν σημαντικό θεραπευτικό μέσο στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, όπως ο κνησμός, η ερυθρότητα και η δακρύρροια. Οι σταγόνες που περιέχουν σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων, όπως το νάτριο cromoglycate, παρεμποδίζουν την αποκοκκίωση των μαστοκυττάρων και τη μετέπειτα απελευθέρωση φλεγμονωδών μεσολαβητών, όπως η ισταμίνη. Το νάτριο cromoglycate δρα ως ανταγωνιστής των υποδοχέων Η1 της ισταμίνης και ενδείκνυται κυρίως για την πρόληψη των συμπτωμάτων, με συχνή χορήγηση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε ορισμένες φαρμακοτεχνικές μορφές, το σκεύασμα μπορεί να συνδυάζεται με βενζαλκόνιο, ένα συντηρητικό που ενδέχεται να είναι ασύμβατο με μαλακούς φακούς επαφής. Για τον λόγο αυτό, η ενστάλαξη του φαρμάκου συνιστάται να πραγματοποιείται τουλάχιστον 15 λεπτά πριν την τοποθέτηση των φακών.
Τεχνητά δάκρυα
Τα τεχνητά δάκρυα αποτελούν τη βασική φαρμακολογική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας και της δυσλειτουργίας του δακρυϊκού φιλμ. Διατίθενται κυρίως σε μονοδοσικές συσκευασίες χωρίς την παρουσία συντηρητικών, προκειμένου να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος τοξικότητας ή αλλεργικών αντιδράσεων, ιδιαίτερα σε ασθενείς με χρόνια χρήση. Κατατάσσονται σε σκευάσματα χαμηλού, μεσαίου ή υψηλού ιξώδους, με τα τελευταία να προσφέρουν μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στον οφθαλμικό επιπεφυκότα, αλλά να σχετίζονται συχνά με παροδική θαμπή όραση.
Οι δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνότερα περιλαμβάνουν την πολυβινυλική αλκοόλη (PVA), τα καρβομερή, την καρμελλόζη, την ποβιδόνη και το υαλουρονικό οξύ, οι οποίες διαθέτουν ενυδατικές, προστατευτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Ιδιαίτερα το υαλουρονικό οξύ, λόγω της ικανότητάς του να συγκρατεί νερό και να προσκολλάται στο βλεννογόνο, παρουσιάζει πλεονεκτήματα ως προς τη σταθεροποίηση του δακρυϊκού φιλμ και την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Συμπληρώματα διατροφής
Τα συμπληρώματα διατροφής που είναι πλούσια σε ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του δακρυϊκού φιλμ και της υγείας της οφθαλμικής επιφάνειας. Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, καροτενοειδή με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενισχύουν την προστασία του αμφιβληστροειδούς έναντι του οξειδωτικού στρες και της φωτοτοξικότητας από το μπλε φως. Το μύρτιλο (Vaccinium myrtillus), πλούσιο σε ανθοκυανίνες, παρουσιάζει επίσης ευεργετικές ιδιότητες για την κυκλοφορία στο μικροαγγειακό σύστημα του οφθαλμού και συμβάλλει στη μείωση της οπτικής κόπωσης.
Στο πεδίο της φυτοθεραπείας, το φυτό Plantago major (plantain), η αλόη κ.α, έχουν αναγνωριστεί για τις καταπραϋντικές τους ιδιότητες. Επιπλέον, ανθόνερα φυτών όπως το ροδόνερο (Rosa damascena), η φουντουκιά (Hamamelis virginiana) και ο αραβόσιτος (Zea mays), μπορούν να εφαρμοστούν τοπικά με ελαφρά πίεση στα βλέφαρα, συμβάλλοντας στην ανακούφιση από την κόπωση τον ερεθισμό των οφθαλμών.
Από την ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΣΑΝΤΗΛΑ, Φαρμακοποιό
Διαβάστε όλο το περιοδικό στο Pharmacy Management ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
