Από τη διάγνωση στη θεραπεία: Το φαρμακείο ως κρίσιμος σταθμός στην πορεία του ασθενή με καρκίνο.
Ο ρόλος του φαρμακοποιού στην ογκολογική φροντίδα εξελίσσεται και αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο. Σε μια περίοδο όπου οι ανάγκες των ασθενών δεν περιορίζονται στη θεραπεία, αλλά επεκτείνονται στην ψυχολογική στήριξη, την ενημέρωση και τη σωστή καθοδήγηση, το φαρμακείο αναδεικνύεται σε βασικό σταθμό στη συνολική διαδρομή του ασθενούς. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου Γιώργος Καπετανάκης μιλά για τις προκλήσεις, τις ευκαιρίες και τη σημασία της συνεργασίας φαρμακοποιών και συλλόγων ασθενών στη μάχη κατά του καρκίνου.
Ποια είναι η σημασία του φαρμακείου ως σταθμός στη διαδρομή θεραπείας ενός ογκολογικού ασθενή;
Το φαρμακείο στη χώρα μας αποτελεί κρίσιμο σημείο στη διαδρομή του ασθενούς. Οι ανάγκες των ασθενών με καρκίνο σε αυτή την δύσκολη περίοδο της ζωής τους είναι πολύ μεγάλες γι΄ αυτό και η καλή σχέση, η επικοινωνία και το χτίσιμο ενός δεσμού τους με κάποιο φαρμακείο της κοινότητας μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο. Είναι εκεί όπου ο ασθενής μπορεί να προγραμματίσει για να πάρει τα φάρμακά του, να συζητήσει για τη διαδικασία λήψης τους και να λάβει σημαντική υποστήριξη.
Μπορεί, δηλαδή, ο φαρμακοποιός να λειτουργήσει υποστηρικτικά και πέρα από τη διάθεση των φαρμάκων;
Βεβαίως. Ο φαρμακοποιός μπορεί να δώσει συμβουλές στον ασθενή για το πώς να διαχειριστεί πρακτικά την καθημερινότητα με τον καρκίνο. Ίσως φαίνεται δύσκολο, αλλά πραγματικά μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά, όχι μόνο στη διάθεση των φαρμάκων αλλά και στην υποστήριξη του ασθενούς. Μπορεί να εντοπίσει κάποια πρώιμα προβλήματα, να δώσει οδηγίες, να κάνει μια κουβέντα, να προσφέρει κάποιες συμβουλές για όσα πρέπει να προσέξει ο ασθενής, να τον προτρέψει να επικοινωνήσει με το γιατρό του για κάτι που επισήμανε. Μπορεί να δώσει και πρακτικές οδηγίες γιατί το μυαλό του ασθενούς σε αυτή τη διαδικασία είναι λίγο χαμένο. Είναι πελαγωμένος και κάνει focus μόνο στη νόσο αυτή καθαυτή. Είναι και η ψυχολογία, το άγχος, η ανασφάλεια… Πολλές φορές ο ασθενής δεν το εκφράζει άμεσα στον φαρμακοποιό του, αλλά μπορεί να του μιλήσει, να κλάψει, να δείξει ότι χρειάζεται στήριξη. Ο φαρμακοποιός έχει σημαντικό υποστηρικτικό ρόλο σε όλη αυτή την πορεία.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φαρμακοποιοί σήμερα στη διαχείριση των ογκολογικών ασθενών;
Οι προκλήσεις είναι πολλές. Καταρχάς τα φάρμακα συνεχώς εξελίσσονται, γίνονται πιο εξειδικευμένα και περίπλοκα. Αυτό απαιτεί από τους φαρμακοποιούς συνεχή ενημέρωση για τις νέες θεραπείες και τις ανάγκες των ασθενών. Αλλά και η συμμόρφωση στη θεραπεία είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που μπορεί να βοηθήσει ο φαρμακοποιός.
Επίσης, υπάρχουν ζητήματα γεωγραφικά και κοινωνικά. Για παράδειγμα, αν ζεις σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ίσως να μην έχεις άμεση πρόσβαση σε φαρμακείο που να γνωρίζει πως να βοηθήσει.
Πρόσφατα συμμετείχατε στο πάνελ του webinar care4patients του PharmaManage.gr, όπου μιλήσατε για τις ανάγκες των ογκολογικών ασθενών που μπορούν να καλυφθούν από τους φαρμακοποιούς. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό;
Αυτό που είπα και στο πάνελ που συμμετείχα είναι ότι η ανάγκη των ασθενών με καρκίνο δεν είναι μόνο ιατρική και δεν περιορίζεται μόνο στη θεραπεία.
Υπάρχει ανάγκη για έγκαιρη και ακριβή διάγνωση, σωστή ενημέρωση, ψυχολογική στήριξη. Οι διαδικασίες είναι πολλές φορές αργές, υπάρχει φόβος για την ίδια τη διάγνωση και εξέταση. Οι φαρμακοποιοί μπορούν να παίξουν ρόλο εδώ μια και έρχονται σε επαφή με το κοινό τους. Μπορούν να ενημερώσουν τον πολίτη, να του πουν «ξέρεις, είναι καλό να κάνεις αυτή την εξέταση» ή να τον καθοδηγήσουν στις σωστές πηγές πληροφόρησης.
Επίσης, είναι σημαντικό να βοηθήσουν στην κατανόηση των πληροφοριών. Ο ασθενής πολλές φορές δεν καταλαβαίνει τι του λέει ο γιατρός ή δεν ξέρει πού να απευθυνθεί. Ο φαρμακοποιός μπορεί να τον βοηθήσει να ερμηνεύσει τις οδηγίες, να τον προτρέψει να συμμετάσχει σε ομάδες υποστήριξης ή οργανώσεις ασθενών. Υπάρχει η ανάγκη για ολιστική φροντίδα για τους ασθενείς με καρκίνο.
Άρα θεωρείτε ότι η εκπαίδευση των φαρμακοποιών επηρεάζει θετικά την ποιότητα ζωής των ογκολογικών ασθενών;
Απόλυτα. Η εκπαίδευση είναι θεμέλιο. Όσο πιο ενημερωμένος είναι ο φαρμακοποιός, τόσο πιο σωστά θα στηρίξει τον ασθενή. Και δεν είναι μόνο θέμα επιστημονικής γνώσης. Είναι και το πώς προσεγγίζεις τον άνθρωπο, πώς του μεταδίδεις τη σιγουριά ότι δεν είναι μόνος του, ότι υπάρχει στήριξη.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ένας φαρμακοποιός μπορεί να κάνει τη διαφορά, να εντοπίσει κάτι, να προσφέρει έγκαιρη καθοδήγηση. Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργούμε τέτοιες συνεργασίες, να έχουν θετικό αντίκτυπο στη ζωή των ασθενών.
Άρα το να γίνονται τέτοια ενημερωτικά webinars είναι πολύ σημαντικά, καθώς και η συνύπαρξη φαρμακοποιών και συλλόγων ασθενών έχει μεγάλη σημασία..
Βεβαίως. Η συνεργασία όλων είναι κρίσιμη. Όταν υπάρχει επικοινωνία, όταν οι φορείς συνεργάζονται, τότε βελτιώνεται η συνολική φροντίδα. Όταν γίνονται τέτοια webinars και υπάρχει διάδραση όλων των εταίρων που εμπλέκονται στο σύστημα αυτό και ειδικά όταν προσκαλούνται να συμμετέχουν και οι εκπρόσωποι ασθενών, μπορούνε να βοηθήσουν καλύτερα μέσα από την εμπειρία που υπάρχει. Γιατί, ξέρετε, όλοι μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτό που κάνουμε το κάνουμε τέλεια. Θα πρέπει όμως ο αποδέκτης να είναι αυτός που θα μας δώσει το τελικό feedback. Να μας πει τι θα ήθελε διαφορετικό, τι θα ήθελε καλύτερο ώστε να γίνεται αφομοίωση αυτής της ανάγκης που τελικά προκύπτει. Κι εδώ θα πρέπει να δώσουμε συγχαρητήρια στο PharmaManage.gr για αυτή την πρωτοβουλία.
Κλείνοντας, ως Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου, ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε στους φαρμακοποιούς της χώρας;
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: οι φαρμακοποιοί είναι κρίσιμος κρίκος στο σύστημα υγείας. Συχνά είναι υποεκτιμημένος ο ρόλος τους και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το δούμε μέσα από την επιστημονική προσέγγιση που υπάρχει. Δεν είναι έμποροι που απλά πουλάνε φάρμακα, αλλά έχουν κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στη διάθεση φαρμάκων αλλά και στη συνολική υποστήριξη του ασθενούς, στην πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, την ανίχνευση, την προώθηση της δημόσιας υγείας,
Αυτό τον κρίσιμο ρόλο πρέπει να αναδείξουμε όλοι. Ο καρκίνος δεν είναι μόνο η ασθένεια αυτή καθαυτή, είναι και όλα όσα τη συνοδεύουν: το άγχος, η αβεβαιότητα, η μοναξιά. Οι φαρμακοποιοί, μέσα από τον ρόλο τους, μπορούν να σταθούν δίπλα στον ασθενή και στην οικογένειά του και να συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Πρέπει να ενισχύσουμε αυτή τη συνεργασία και να δώσουμε έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα μέσα στη φροντίδα.
Από την Μάριον Κοντογιάννη, Δημοσιογράφο Υγείας
