Το ηλιακό έγκαυμα αξιολογείται βάσει συμπτωματολογίας και εξέλιξής του. Οφείλεται κυρίως στις υπεριώδεις ακτίνες UVB, οι οποίες εκπέμπονται από το ηλιακό φως. Λίγες ώρες μετά την έκθεση, το έγκαυμα θα κάνει την εμφάνισή του όταν το αμυντικό σύστημα του δέρματος εξουδετερώνεται.
Τα στάδια του διαλόγου
1. Κάνω αναλυτικές ερωτήσεις
«Πόσο χρονών είστε; Ποια μέτρα έχετε λάβει πριν και μετά την έκθεση;»
Διερευνούμε το βαθμό σοβαρότητας της κατάστασης.
«Σε ποιο σημείο είναι το ηλιακό έγκαυμα και πόσο εκτεταμένο είναι; Υπάρχουν φουσκάλες γύρω από την περιοχή; Πόσο μεγάλες είναι; Είναι επώδυνες; Υπάρχουν ενδείξεις ή κίνδυνοι μόλυνσης; » Και βάσει των απαντήσεων και κατά περίπτωση ρωτάμε: « Έχετε κάνει πρόσφατα αντιτετανικό εμβόλιο; Υποφέρετε από άλλα συμπτώματα, όπως πυρετός, ρίγη, έντονη δίψα, έντονη κόπωση ή πονοκέφαλο;»
Αποκλείστε άλλες αιτίες με περαιτέρω συζήτηση με τον ασθενή
«Λαμβάνετε επί του παρόντος κάποια φαρμακευτική αγωγή; Εφαρμόσατε κάποιο καλλυντικό πριν από την έκθεση; Υποφέρετε συνήθως από αλλεργίες στον ήλιο;»
Εκτιμούμε τον κίνδυνο εμφάνισης φωτοδερματίτιδας (φωτοτοξικότητα, φωτοαλλεργία, πολύμορφο εκ φωτός εξάνθημα ).
2. Αξιολογώ
Σε περίπτωση εγκαύματος πρώτου βαθμού, όπως και σε κάθε έγκαυμα, απαιτείται ιατρική φροντίδα όταν η βλάβη υπερβαίνει το 10% της επιφάνειας του σώματος ( ενδεικτικά μια παλάμη αντιπροσωπεύει το 1%) – κυρίως λόγω του κινδύνου αφυδάτωσης από την απώλεια υγρών – και/ή όταν οι φουσκάλες ξεπερνούν τα 2 έως 3 εκατοστά. Συνιστάται άμεση ιατρική φροντίδα σε μικρά παιδιά, βρέφη, ηλικιωμένους, σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα και σε περιπτώσεις υποψίας θερμοπληξίας (δίψα, απάθεια, πονοκέφαλοι κ.λπ.). Η παραπομπή σε εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό κρίνεται απαραίτητη σε περιπτώσεις βλαβών γύρω από τα μάτια ή τα γεννητικά όργανα, εκτεταμένων σημείων μόλυνσης, ληγμένου αντιτετανικού εμβολιασμού ή υποψίας φωτοδερματίτιδας.
3. Θεραπευτική Στρατηγική
- Πρώτες κινήσεις: Προσεκτικός καθαρισμός της περιοχής με καθαρό νερό και ένα ήπιο- κατάλληλο για ευαίσθητες επιδερμίδες – υποαλλεργικό σαπούνι. Αφήνουμε να στεγνώσει στον αέρα ή ταμπονάρουμε απαλά με ένα καθαρό, μαλακό πανί. Αποφεύγουμε οποιαδήποτε τριβή στην πάσχουσα περιοχή.
- Για ανακούφιση, ψεκάζουμε συχνά την πάσχουσα περιοχή με ιαματικό νερό. Να μην χρησιμοποιείται πάγος ή παγωμένο νερό που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση προκαλώντας υποθερμία.
- Μέχρι να επουλωθεί το δέρμα, τοπικές φαρμακευτικές κρέμες και αλοιφές, καθώς οι επίδεσμοι, ανακουφίζουν και προστατεύουν τη βλάβη και προάγουν την αναγέννησή του.
- Η παρακεταμόλη ή η ιβουπροφαίνη μπορούν να δοθούν στην πιο μικρή θεραπευτική δοσολογία και για σύντομο χρονικό διάστημα.
4. Ανασκόπηση κατάστασης και προτάσεις θεραπείας
Τοπικά φαρμακευτικά προϊόντα
Μαλακτικά: Προτείνουμε τοπικά φαρμακευτικά προϊόντα με μαλακτική δράση: κρέμα, αλοιφή, τζελ, τζελ- κρέμα , που αποτελούνται από μια ενυδατική βάση σε συνδυασμό με έλαια. Παρέχουν ανακούφιση, περιορίζουν την τοπική αφυδάτωση, αποκαθιστούν τον υδρολιπιδικό φραγμό και βοηθούν στην αναγέννηση και ανάπλαση του δέρματος. Περιέχουν συχνά πρόσθετα δραστικά συστατικά: προστατευτικά του δέρματος, όπως η τρολαμίνη, η οποία, σε συνδυασμό με λιπαρά οξέα, έχει καλυπτικές και ενυδατικές ιδιότητες. Επίσης φιλμογενή συστατικά, όπως το υαλουρονικό οξύ που ευνοεί την επούλωση, σε συνδυασμό με μονωτικά πολυμερή- καταπραϋντικά συστατικά με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, όπως η ενοξολόνη ή η αλλαντοΐνη. Τέλος και αντιβακτηριδιακά συστατικά, όπως το οξείδιο και ο θειικός ψευδάργυρος ή ο θειικός χαλκός.
Μπορείτε να προτείνετε συμπληρωματικά και ορισμένα συστατικά φυσικής προέλευσης: μεταβιοτικά που προέρχονται από ιαματικό νερό πηγής για την αναγέννηση του δέρματος, καταπραϋντικά και επουλωτικά αιθέρια έλαια (λεβάντα, ελίχρυσο, tea tree, γεράνι κ.λπ.) ή αντισηπτικό και επουλωτικό μέλι.
Υδρογέλες: Aποτελούνται από νερό και ενεργά συστατικά με υψηλή οσμωτική δράση (προσελκύουν μόρια νερού από τα κατώτερα στρώματα της επιδερμίδας στα επιφανειακά στρώματα), όπως υδροκολλοειδή ή καρβομερή που διατηρούν ένα υγρό περιβάλλον.
Κορτικοστεροειδή: Τοπικά προϊόντα με βάση την υδροκορτιζόνη μπορεί να δοθούν για τοπικό ηλιακό έγκαυμα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έντονου κνησμού, εάν το δέρμα δεν έχει υποστεί βλάβη.
Οι επίδεσμοι έχουν το πλεονέκτημα ότι προστατεύουν από τον κίνδυνο μόλυνσης και τον περιορισμό του πόνου σε περιοχές που κινδυνεύουν από τριβή. Μην χρησιμοποιείτε ξηρούς επιδέσμους. Ο στόχος είναι να δημιουργήσετε ένα υγρό περιβάλλον που να ευνοεί την επούλωση. Προτείνουμε να χρησιμοποιηθούν αποστειρωμένοι επίδεσμοι και επιθέματα εμποτισμένα με βαζελίνη, υδροκολλοειδή, υδρογέλες ή ιατρικό μέλι.
5. Επιλέγουμε το ορθότερο θεραπευτικό σχήμα
Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης
- Για έντονη αίσθηση θερμότητας: προτιμήστε τζελ και υδρογέλες για ανακούφιση.
- Για μικρή περιοχή εγκαύματος σε ζώνη τριβής, τοποθετήστε επιθέματα.
- Για έντονο κνησμό σε μικρή περιοχή, υδροκορτιζόνη το πολύ για 3 ημέρες, ακολουθούμενη από ένα τοπικό μαλακτικό ή υδρογέλη (όχι σε παιδιά κάτω των 6 ετών).
- Για ειδικές ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες όπως παιδιά, έγκυες γυναίκες, άτομα με ιστορικό σπασμών, συστήνουμε προϊόντα χωρίς παράγωγα τερπενίων (μενθόλη, αιθέρια έλαια κ.λπ.).
- Για τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργιών, προσέχουμε την παρουσία βάλσαμου Περού ή λανολίνης.
- Σε περιπτώσεις πόνου και δυσκολίας με τον ύπνο και/ή πονοκέφαλος, σύσταση αναλγητικού από του στόματος.
6. Οι συμβουλές στον ασθενή
- Πίνετε περισσότερο νερό. Η διατήρηση της ενυδάτωσης στον οργανισμό αντισταθμίζει το νερό που χάνεται ως αποτέλεσμα του εγκαύματος.
- Προσοχή στον ήλιο! Μην εκθέτετε εκ νέου τις βλάβες στον ήλιο, ακόμη και τις συννεφιασμένες ημέρες. Μόλις επουλωθεί το δέρμα, εφαρμόστε αντηλιακό με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας ( SPF 50 ).
- Σωστή χρήση των τοπικών φαρμακευτικών προϊόντων. Εφαρμόστε ένα παχύ στρώμα και κάντε απαλό μασάζ στο δέρμα. Επαναλάβετε την εφαρμογή αρκετές φορές την ημέρα (εκτός από την κορτιζόνη: περιορίστε σε 2 εφαρμογές το πολύ την ημέρα, με απόσταση μεταξύ τους, για 3 ημέρες). Τοποθετήστε τα τζελ και τις κρέμες- τζελ στο ψυγείο για δροσερό, καταπραϋντικό αποτέλεσμα.
- Σωστή χρήση των επιδέσμων. Η κομπρέσα πρέπει να εκτείνεται πέρα από την περιοχή του εγκαύματος για εύκολη αφαίρεση. Αλλάξτε επίδεσμο κάθε δύο ημέρες.
Πορεία πλήρους ίασης και αποκατάστασης
Επιφανειακά εγκαύματα: το ερύθημα εξαφανίζεται με την πίεση. Ένα έγκαυμα πρώτου βαθμού εκδηλώνεται ως επιφανειακή φλεγμονή της επιδερμίδας, ερύθημα, θερμότητα, πόνος, ενδεχομένως οίδημα και κνησμός.
Βαθιά εγκαύματα: το ερύθημα δεν λευκαίνει υπό πίεση. Οι βλάβες φθάνουν μέχρι το υπόδερμα. Λέγεται ότι είναι βαθμού 2 ή 3, όχι πολύ επώδυνες (καθώς οι νευρικές απολήξεις έχουν καταστραφεί), με φουσκάλες των οποίων τα δάπεδα είναι ρόδινα-λευκά και το δέρμα μπορεί να έχει κηρώδη όψη. Η επούλωση διαρκεί περισσότερο και μπορεί να απαιτήσει ιατρική φροντίδα και να δημιουργηθούν ουλές στο δέρμα.
Άλλα σημάδια: πυρετός, ρίγη, πονοκέφαλοι μπορεί να εμφανιστούν, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις εκτεταμένης βλάβης. Η μόλυνση είναι δυνατή εάν το δέρμα σπάσει ή η φουσκάλα σπάσει.
Καθυστερημένες επιδράσεις: κίνδυνοι καρκίνου του δέρματος και φωτοεπαγόμενης γήρανσης του δέρματος.
Aπό την Κυριακή Δεγαϊτα, Φαρμακοποιό
Διαβάστε όλο το περιοδικό Ιουνίου εδώ
