Μαλλιά ξηρά, ταλαιπωρημένα, λιπαρά ή με πιτυρίδα είναι μερικά από τα συχνότερα προβλήματα που αφορούν το τριχωτό της κεφαλής και για τα οποία θα χρειαστεί να συμβουλεύσετε και να προτείνετε τα κατάλληλα προϊόντα στο φαρμακείο, σε συνδυασμό πάντα με μία πιο επιστημονική προσέγγιση του εκάστοτε θεραπευτικού ζητήματος.
Ξηρά μαλλιά
Η ξηρότητα μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή έκκριση των σμηγματογόνων αδένων ή σε χρήση ακατάλληλων και «επιθετικών θεραπειών» στα μαλλιά.
Με άλλα λόγια, η δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων επιβραδύνεται υπό ορισμένες παθολογίες ενδοκρινικής προέλευσης, όπως υποθυρεοειδισμό, ανεπάρκεια της υπόφυσης κ.λπ., ή ακόμη καθορίζεται από κληρονομικούς παράγοντες (δυσπλασίες μαλλιών), ή λόγω διατροφικών ελλείψεων ή συμβαίνει λόγω ορμονικών αλλαγών (π.χ. σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες).
Εξωγενείς παράγοντες που επίσης δημιουργούν ξηρότητα, είναι η «επιθετική» περιποίηση των μαλλιών (ακατάλληλα σαμπουάν, συνεχείς βαφές, πιστολάκι μαλλιών με υψηλή θερμοκρασία, ισιωτικό, βούρτσισμα με δύναμη), οι δύσκολες ατμοσφαιρικές συνθήκες (άνεμος, ήλιος, ρύπανση) ή κάποια φαρμακογενής αιτία (λήψη φαρμάκων όπως: ισοτρετινοΐνη, κυπροτερόνη, φιναστερίδη, σπειρονολακτόνη).
Φροντίδα και θεραπεία
Συμβουλεύστε τους ασθενείς σας να χρησιμοποιούν τα κατάλληλα σαμπουάν και προϊόντα περιποίησης των μαλλιών, με στόχο την ενίσχυση του υδρολιπιδικού φιλμ του τριχωτού της κεφαλής με ενυδατικά ενεργά συστατικά και την καταπράυνση τυχόν ερεθισμού.
Συστατικά όπως βούτυρο καριτέ, μάνγκο, jojoba, κερατίνη, λινάρι, γάλα αμυγδάλου, προβιταμίνη Β5 κ.α., βοηθούν και ενδυναμώνουν την αναδόμηση της τρίχας, οδηγώντας τα μαλλιά να ανακτήσουν την ευελιξία και ελαστικότητά τους.
Συστήστε τη χρήση ενός σαμπουάν με μαλακτικά δραστικά συστατικά (γάλα βρώμης, ινουλίνη) ειδικά για ξηρά μαλλιά.
Συμπληρώματα διατροφής
Ο ψευδάργυρος ως απαραίτητο συστατικό για τη σύνθεση της κερατίνης, ο σίδηρος, καταλυτικός ως προς την οξυγόνωση των ιστών του θύλακα της τρίχας, οι βιταμίνες Β3, Β5, Β6, Β8 ενισχυτές της μικροκυκλοφορίας στη ρίζα της τρίχας, συμμετέχουν στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών της κερατίνης και βοηθούν στην ανάπτυξη των μαλλιών.
Επιπλέον, οι πρωτεΐνες, ειδικά για την παροχή των απαραίτητων αμινοξέων (μεθειονίνη και κυστεΐνη), συμβάλλουν στη σύνθεση της κερατίνης.
Λιπαρά μαλλιά
Τα λιπαρά μαλλιά είναι αποτέλεσμα υπερβολικής παραγωγής σμήγματος στο τριχωτό
της κεφαλής.
Το σμήγμα εκκρίνεται από τους σμηγματογόνους αδένες, για να σχηματίσει με τα επιδερμικά λιπίδια (ceramides) ένα προστατευτικό φιλμ στην επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής λιπαίνοντας τα μαλλιά και παρέχοντας με αυτόν τον τρόπο προστασία στην τρίχα.
Η υπερ-σμηγματόρροια είναι συνέπεια της αύξησης της ορμονικής διέγερσης των σμηγματογόνων αδένων, ειδικά στους υποδοχείς ανδρογόνων.
Εκδηλώνεται συνήθως κατά τη διάρκεια της εφηβείας, επηρεάζοντας περισσότερο τα αγόρια, κατά τη διάρκεια ορμονικών αλλαγών, για παράδειγμα σε εγκυμονούσες, σε ορισμένες παθολογίες (ενδοκρινικές διαταραχές, νόσος του Parkinson κ.λπ.), αλλά και λόγω στρες ή άγχους.
Εξωγενείς παράγοντες
Το τριχωτό της κεφαλής μπορεί να αντιδράσει με υπερσμηγματόρροια έναντι της ακατάλληλης φροντίδας των μαλλιών (επιθετικό σαμπουάν, ερεθιστικές βαφές, στέγνωμα με πιστολάκι πολύ ζεστό) ή σε δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες (κλιματισμός, ρύπανση).
Επιπρόσθετα, η λήψη ορισμένων φαρμάκων μπορεί επίσης να διεγείρει την έκκριση σμήγματος (συνθετικά προγεσταγόνα με υψηλή ανδρογόνο δράση, κορτικοστεροειδή, νευροληπτικά).
Φροντίδα και θεραπεία
Οι συμβουλές επικεντρώνονται στη χρήση ειδικών απαλών σαμπουάν προς αποφυγή πρόκλησης αντιδραστικής υπερσμηγματόρροιας τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθημερινά ή εναλλάξ με ένα σαμπουάν θεραπείας για λιπαρά μαλλιά, του οποίου ο ρόλος είναι να ομαλοποιήσει την υπερβολική έκκριση σμήγματος.
Καλό είναι το τελευταίο, να χρησιμοποιείται κατά μέσο όρο δύο φορές την εβδομάδα, με στόχο τη βελτίωση της υπερσμηγματόρροιας (βιολογικό σαμπουάν για λιπαρά μαλλιά με πράσινη άργιλο, σμηγματορυθμιστικό σαμπουάν με εκχύλισμα τσουκνίδας).
Συμπληρώματα διατροφής
Χρησιμοποιούνται ως αγωγή 6 έως 8 εβδομάδων για την κάλυψη ορισμένων διατροφικών ελλείψεων.
Αυτά είναι συνήθως δισκία ή κάψουλες που αποτελούνται από ένα μείγμα συστατικών με σμηγματορρυθμιστικές ιδιότητες (βιταμίνη β6, ζύμη ζυθοποιίας, άγριος πανσές).
Μαλλιά με πιτυρίδα
Ως πιτυρίδα ορίζεται η επιταχυνόμενη διαδικασία της απολέπισης του τριχωτού της κεφαλής. Είναι μια καλοήθης κατάσταση η οποία πρωτοεμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία, και μπορεί να είναι συχνή και στους ενήλικες.
Η έντασή της, μεταβλητή, εξαρτάται και καθορίζεται από την κατάσταση του τριχωτού της κεφαλής.
Ξηρή πιτυρίδα
Χαρακτηρίζεται από λεπτά, ξηρά, υπόλευκα ή ακόμα και γκριζωπά και λαμπερά λέπια, που δεν προσκολλώνται στο τριχωτό της κεφαλής, αλλά εντοπίζονται σαν σωματίδια σκόνης στα μαλλιά ή στους ώμους, ακολουθώντας τις κινήσεις των μαλλιών.
Το τριχωτό της κεφαλής είναι ξηρό, μη φλεγμονώδες, μη ερυθηματώδες, ενώ ο κνησμός μπορεί να συνυπάρχει.
Λιπαρή πιτυρίδα
Τα λέπια είναι μεγαλύτερα, παχιά, λιπαρά και κιτρινωπά, προσκολλημένα στα μαλλιά και το τριχωτό της κεφαλής, ενώ συχνά εκδηλώνονται φαγούρα και φλεγμονώδεις δερματικές αντιδράσεις.
Αίτια πρόκλησης
Η παρουσία αυτών των μικροσκοπικών ζυμομυκήτων, του γένους Malassezia (πρώην Pityrosporum), που υπάρχουν φυσιολογικά στο τριχωτό της κεφαλής, σχετίζεται με την εκδήλωση πιτυρίδας.
Οι λιπόφιλες αυτές ζύμες είναι ιδιαίτερα άφθονες σε περιοχές πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες, ωστόσο η σχέση ως προς την πυκνότητά τους στο τριχωτό της κεφαλής και της σοβαρότητας της κατάστασης της πιτυρίδας δεν έχει τεκμηριωθεί.
Άλλοι ενδογενείς παράγοντες που σχετίζονται με τα αίτια πρόκλησης αυτής είναι: το άγχος, η ορμονική ανισορροπία, ο αλκοολισμός και ορισμένες παθολογικές καταστάσεις όπως ο HIV, και η νόσος του Parkinson.
Τέλος, εξωγενείς αιτιολογικοί παράγοντες είναι το υπερβολικό στέγνωμα με πιστολάκι, οι βαφές, το ατελές ξέβγαλμα, η ρύπανση, οι ακραίες καιρικές συνθήκες, αλλά και φάρμακα όπως βουσπιρόνη, σιμετιδίνη, μινοξιδίλη..
Φροντίδα
Μια στοχευμένη φροντίδα επικεντρώνεται στη μείωση του πολλαπλασιασμού των μυκήτων, στη μείωση της περίσσειας σμήγματος, στον περιορισμό του κνησμού και της φλεγμονής.
Αυτή η θεραπεία λαμβάνει χώρα συνήθως για 4 έως 6 εβδομάδες, ακολουθούμενη από μία θεραπεία συντήρησης, μέχρι να εξαλειφθεί πλήρως η πιτυρίδα.
Οι δερμοκαλλυντικές θεραπείες κατά της πιτυρίδας υπό μορφή σαμπουάν, αρκούν για την καταπολέμηση του πολλαπλασιασμού των μυκήτων, ρυθμίζουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και καταπραΰνουν τυχόν φαγούρα.
Περιέχουν συνήθως συστατικά όπως εκχύλισμα τσουκνίδας, θείο, σαλικυλικό οξύ ή κετοκοναζόλη.
Τριχόπτωση
Η τριχόπτωση παρουσιάζεται ως μία πολυ-παραγοντική κατάσταση, η οποία αποδίδεται σε οριστική καταστροφή του θύλακα, παροδική και αναστρέψιμη αναστολή του κύκλου της τρίχας ή παλινδρόμηση και σμίκρυνση του θύλακα της τρίχας υπό ορμονική επίδραση.
Ανδρογενετική αλωπεκία
Οδηγεί σε χρόνια διάχυτη τριχόπτωση και επηρεάζει περίπου το 50% των ανδρών στην ηλικία των 50 ετών, μια κατάσταση, η οποία συμβαίνει και σε μικρότερες ηλικίες λόγω κληρονομικότητας.
Αναλυτικότερα, η ευαισθησία των ορμονικών υποδοχέων της διυδροτεστοστερόνης (DHT) και η υπερδραστικότητα της 5-α αναγωγάσης, επιταχύνουν τον κύκλο ζωής των τριχών, τη σμίκρυνση και την εξαφάνιση του θύλακα της τρίχας. Αποτελεί μια γενετικά προκαθορισμένη διαδικασία.
Μη ανδρογενετική αλωπεκία
Κατάσταση συνήθως αναστρέψιμη, η αναγέννηση είναι αυθόρμητη και δεν απαιτεί θεραπεία. Ταυτόχρονα όμως ένας συνδυασμός συμβουλών φροντίδας (σαμπουάν και λοσιόν) και συμπληρωμάτων με βιταμίνες και θειούχα αμινοξέα, σηματοδοτούν ένα θετικό αποτέλεσμα.
Η πτώση είναι αντιδραστική και μπορεί να εμφανιστεί εντός δύο μηνών μετά από εγκυμοσύνη, υψηλό πυρετό, χειρουργικό σοκ, οξεία ανεπάρκεια (σίδηρος), απώλεια βάρους
ή λήψη φαρμάκων (αντιπηκτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, β-αναστολείς).
Φροντίδα με τα κατάλληλα προϊόντα
Τοπικές θεραπείες
Καταπολεμούν τους παράγοντες κινδύνου ή την επιδείνωση της τριχόπτωσης αφού περιέχουν αντι-σμηγματορροϊκά συστατικά καθώς και παράγοντες που διεγείρουν τη μικροκυκλοφορία του τριχωτού της κεφαλής και τονώνουν τον βολβό της τρίχας όπως θειούχα αμινοξέα, κερατίνη, ψευδάργυρος.
Εφαρμόζονται σε στεγνό τριχωτό της κεφαλής με ελαφρύ μασάζ.
Συμπληρώματα διατροφής
Τα συμπληρώματα διατροφής για την τριχόπτωση περιέχουν: βιταμίνες Β5 και Β8 για τη ρύθμιση της σμηγματόρροιας και την τόνωση του θύλακα της τρίχας, βιταμίνη Β6 απαραίτητη για τη σύνθεση της κερατίνης και βιταμίνη Ε που συμμετέχει στην καταπολέμηση της γήρανσης των μαλλιών.
Ακόμη, θειούχα αμινοξέα (κυστίνη, κυστεΐνη, μεθειονίνη), πρόδρομες ουσίες της κερατίνης καθώς και ψευδάργυρο που ρυθμίζει τη σμηγματόρροια και είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της κερατίνης.
Όλγα – Ιωάννα Λιόλιου, Κλινική Φαρμακοποιός
